NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu tarafından yapılan gözlemler, bilim insanlarının mümkün olduğunu düşündüklerinden çok daha önce yıldızlarla dolup taşan büyük ve olgun ancak dikkat çekici derecede kompakt galaksilerin varlığına işaret ederek erken evren anlayışını altüst ediyor. Gökbilimciler, teleskop tarafından elde edilen verilerin, 13,8 milyar yıl önce evreni başlatan Büyük Patlama’dan yaklaşık 540 milyon ila 770 milyon yıl sonra var olan Samanyolu’muz kadar olgun altı büyük galaksi gibi görünen şeyleri ortaya çıkardığını söyledi. Evren o zamanlar şimdiki yaşının yaklaşık yüzde 3’ü kadardı. Bir tanesi Samanyolu’na rakip bir kütleye sahip gibi görünen ancak 30 kat daha yoğun bir şekilde paketlenmiş olan bu galaksiler, bugün evreni dolduranlardan temel şekillerde farklı görünüyor. Nature dergisinde yayınlanan araştırmanın başyazarı, Avustralya’daki Swinburne Teknoloji Üniversitesi’nden astrofizikçi Ivo Labbe, “Oh, bunlar radikal biçimde farklı, gerçekten tuhaf yaratıklar” dedi. “Eğer Samanyolu normal büyüklükte ortalama bir yetişkin olsaydı, örneğin yaklaşık 1,75 metre ve 70 kg, bunlar yaklaşık aynı ağırlıkta ama 7 cm’nin biraz altında boyda duran 1 yaşında bebekler olurdu. Erken evren bir ucube gösterisidir.” ifadelerini kullandı.
Webb 2021 yılında fırlatıldı ve geçen yıl veri toplamaya başladı. Bulgular, en eski yıldızlardan ve galaksilerden gelen ışığı tespit edebilen kızılötesi algılama araçlarına sahip bir teleskop olan Webb’den geçtiğimiz Temmuz ayında NASA tarafından yayınlanan ilk veri setine dayanmaktadır. “Bu hayret verici ve beklenmedik bir keşif. Galaksilerin çok daha uzun sürelerde oluştuğunu düşünüyorduk,” diyor Penn State astrofizikçisi ve çalışmanın ortak yazarı Joel Leja. “Kimse bunları bulmayı beklemiyordu. Bu galaksi adayları beklentilerimiz için fazla gelişmiş. Standart modellerimizin izin verdiğinden daha hızlı değişime uğramış görünüyorlar.” dedi. Leja bunları galaksi adayı olarak adlandırdı çünkü süper kütleli bir kara delik gibi başka bir ışık kaynağı yerine hepsinin galaksi olduğunu doğrulamak için daha fazla gözlem yapılması gerekiyor.
“İşin heyecan verici yanı, sadece bazılarının büyük kütleli galaksiler olduğu ortaya çıksa bile, bu şeyler o kadar büyük ki, tek başlarına şu anda yıldızlardaki toplam kütle ölçümlerimizi altüst edecekler. Bu durum, şu anki çağda var olan yıldızlarda beklenenden 10 ila 100 kat daha fazla kütle olduğunu ve galaksilerin evrende herkesin düşündüğünden çok daha hızlı oluştuğunu gösterir.” ifadelerini kullandı. Galaksiler güneşimizin 10 milyar ila 100 milyar katına eşdeğer kütle içeriyor gibi görünmektedir. İkinci rakam Samanyolu’nun kütlesine benzer biçimdedir. Büyük Patlama’nın ardından galaksi oluşumuna giden yolculuk, karanlık madde adı verilen, bizim için görünmez olan ancak normal madde üzerinde uyguladığı çekim etkisi nedeniyle var olduğu bilinen gizemli maddeye dayanıyor gibi görünüyor.
Labbe, “Önde gelen teori, Büyük Patlama’dan sonra bir karanlık madde okyanusunun erken evreni doldurduğudur” dedi. “Bu karanlık madde, gerçekte ne olduğunu bilmiyoruz sadece en küçük dalgalanmalarla gerçekten pürüzsüz bir şekilde başladı. Bu dalgalanmalar yerçekimi nedeniyle zamanla büyüdü ve sonunda karanlık madde, hidrojen gazını da beraberinde sürükleyerek yoğun kümeler halinde toplanmaya başladı. Sonunda yıldızlara dönüşecek olan da bu hidrojen gazıdır. Karanlık madde, gaz ve yıldız kümelerine galaksi diyoruz” diye ekledi Labbe. Gökbilimciler ilk yıldızların Büyük Patlama’dan 100 milyon ila 200 milyon yıl sonra oluşmaya başladığını, her birinin güneşimizden belki 1000 kat daha büyük ama çok daha kısa ömürlü olduğunu düşünüyor. Labbe, “Onların patlaması, sonraki yıldız nesillerini oluşturan olaylar zincirini başlattı” dedi. Labbe, “Webb bizi şaşırtmaya devam ediyor” diye ekledi. “Yani evet, erken evren çok daha zengin ve çok daha çeşitliydi. Canavarlar ve ejderhalar. Ve perde hala aralanmaya devam ediyor.” ifadelerini sözlerine ekledi.