Teknoloji devleri ile Rus devleti arasında derinleşen uçurumun altını çizen önemli bir gelişme olarak Google, Rusya’daki kullanıcılar için yeni hesap oluşturulmasına izin vermeyi resmen durdurdu. Rusya Dijital Bakanlığı tarafından Eylül 2024’te teyit edilen bu hamle, ülkenin Ukrayna’yı işgalinden bu yana yaşanan bir dizi gerilimin en son adımına işaret ediyor ve ABD’li teknoloji firmalarına, Rus düzenlemelerine uymaları yönünde artan baskıyı yansıtıyor.
Daha Geniş Bağlam: Yıllardır Artan Baskı
Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna’yı geniş çaplı işgalinden bu yana Moskova ile batılı şirketler arasındaki gerilim artıyor. Rus yetkililer, Google’ın sahibi olduğu YouTube gibi platformları, doğası gereği “terörist” olarak gördükleri savaş karşıtı içerikleri yaymakla suçladı. Buna karşılık Google, içerik kaldırma veya engelleme taleplerine uymakta direndi ve bunun yerine Rus devlet medyasına bağlı YouTube kanallarını engellemek gibi eylemlerde bulundu. Bu kanallar, Kremlin’in hem yurt içinde hem de uluslararası kamuoyunu şekillendirmeye çalışan daha geniş propaganda ağının bir parçasıydı. Geçtiğimiz iki yıl boyunca, artan bu gerilimler kısasa kısas bir mücadele ile sonuçlandı. Rus yetkililer daha sıkı kontroller için bastırırken, Google da Mart 2022’de reklam hizmetlerini durdurmak da dahil olmak üzere bölgedeki hizmetlerini kademeli olarak kısıtladı. Son olarak Google, Rusya’daki AdSense hesaplarını devre dışı bırakarak, gelir için YouTube’a güvenen birçok blog yazarı ve içerik oluşturucunun gelir akışını etkili bir şekilde kesti.
SMS Doğrulama Çöküşü
Bu son gelişmenin en önemli yönlerinden biri, iki faktörlü kimlik doğrulama (2FA) için gerekli bir adım olan ve Google tarafından Rus kullanıcılara gönderilen SMS mesajlarının sayısının azaltılmasıdır. Mevcut hesaplar şimdilik bu özelliği kullanmaya devam edebilse de, devamlılığı konusunda belirsizlik sürüyor. Rus hükümeti vatandaşlara verilerini yedeklemelerini ve iki faktörlü kimlik doğrulama için alternatif hizmetlere veya yerel platformlara geçmeyi düşünmelerini tavsiye ederek, Google hizmetlerine erişimin giderek zorlaştığı potansiyel bir geleceğin sinyalini verdi. Bakanlık ayrıca, hesap güvenliğini sağlamak için kritik önem taşıyan SMS tabanlı doğrulamaların yakında tamamen durdurulabileceği konusunda uyardı. Bu durum birçok kullanıcıyı savunmasız bırakacak ve potansiyel olarak onları Google’ın ekosisteminden tamamen uzaklaşmaya zorlayacaktır. Bu tavsiye, kullanıcıların Yandex gibi yerel platformlara ve Rusya’da barındırılan diğer hizmetlere yönelmesine neden oldu. 2022’nin başından bu yana bu eğilim giderek artıyor.
Google ve Rusya için Gelecekte Neler Olacak?
Hesap oluşturma yasağı ve AdSense gibi hizmetlerin devre dışı bırakılması, Google’ın Rusya pazarından kademeli olarak çekildiğini yansıtıyor. Bununla birlikte, Google’ın ülkedeki diğer hizmetlerinin, özellikle de hala erişilebilir olan son büyük batı menşeili platformlarından biri olmaya devam eden YouTube’un geleceğine ilişkin soruları da gündeme getiriyor. YouTube’u tamamen engellemeye yönelik resmi bir adım atılmamış olsa da, düşük hızlar ve periyodik kesintiler ufuktaki potansiyel aksaklıklara işaret ediyor. Bu çatışmanın temelinde, bilginin kontrolü üzerine daha büyük bir jeopolitik mücadele yatıyor. Rus kanun yapıcılar, Google ve YouTube’u sürekli olarak yerel kanunlara uymamakla suçlarken, batılı teknoloji şirketleri özellikle çatışma dönemlerinde ifade özgürlüğünün elzem olduğunu savunarak sansür girişimlerine direniyor. Durum gelişmeye devam ettikçe, Google’ın hizmetlerinin Rusya’da ne kadar süreyle kullanılabileceği ve Rus kullanıcıların onlarsız bir geleceğe nasıl uyum sağlayacağı zaman geçtikçe ortaya çıkacak.
Dijital Bir Demir Perdede Gezinmek
Google’ın, Rusya’da yeni hesap oluşturmayı durdurma kararı, Silikon Vadisi ile Moskova arasında derinleşen uçurumu vurguluyor. Rus kullanıcılar için dijital ortam hızla daralırken, hem küresel platformlara erişim hem de muhalefeti online olarak ifade etme özgürlüğü giderek kısıtlanıyor. Rus hükümetinin Ukrayna savaşı etrafındaki anlatıyı kontrol etme çabaları daha da yoğunlaşarak küresel teknoloji şirketlerini zor bir pozisyona itti. Bazı kullanıcılar şimdiden alternatif arayışına girmiş olsa da, Google’ın eylemlerinin daha geniş çaplı etkisi şüphesiz Rusya’nın dijital ekosisteminde hissedilecektir. Bu durumun, Google’ın ülkeden tamamen çekilmesinin başlangıcına işaret edip etmediği belirsizliğini koruyor, ancak bir şey açık: “Rusya’da özgür çevrimiçi ifade alanı her geçen gün daralıyor.”